Powstał jako modyfikacja 4-miejscowego, wielozadaniowego radzieckiego samolotu Jak-12M, produkowanego w WSK-Okęcie, w związku z zapotrzebowaniem na usługi dla rolnictwa i leśnictwa.
Zmiany dokonane w konstrukcji polegały na zabudowie zbiornika chemikaliów o pojemności 550 I na miejscu tylnych siedzeń, wprowadzeniu 4-stopniowego skosu skrzydeł, dodaniu płyt brzegowych, przesunięciu do tyłu podwozia głównego, powiększeniu statecznika poziomego i zmianę jego kąta zaklinowania. Prototyp samolotu oblatano 14.04.1958 r. a produkcję seryjną rozpoczęto w 1960 r. Do 1970 r., kiedy produkcję ukończono, wyprodukowano 326 egzemplarzy w tym 215 rolniczych, 79 dyspozycyjnych i 32 sanitarne. Z tej liczby wyeksportowano 134 egzemplarzy, głównie rolniczych.
Samolot sprawdzał się w pracy i stworzył warunki sprzętowe do rozwoju w lotnictwa rolniczego w Polsce oraz rozwoju usług agrolotniczych za granicą. Od 1967 r. samoloty rolnicze PZL-101 eksploatowane w Polsce przebazowywane były sukcesywnie do Egiptu i Sudanu, a od 1976 r. były zastępowane przez bezpieczniejsze i wydajniejsze, specjalistyczne samoloty PZL-106 Kruk. Ich eksploatacja zakończyła się tam w 1983 r. Do chwili obecnej samoloty PZL-101 są użytkowane w kraju w wersji aeroklubowej.
"Gawron" jest jednosilnikowym górnopłatem zastrzałowym konstrukcji metalowej, krytej płótnem. Kadłub spawany z rur stalowych. Podwozie stałe z kółkiem ogonowym, amortyzowane sznurami gumowymi. Skrzydło dwudźwigarowe duralowe za stałym slotem. Zbiorniki paliwa po 80 I znajdują się w skrzydłach. Pod skrzydłami można montować na czas przebazowań dodatkowe zbiorniki po 90 I każdy. Napęd stanowi gwiazdowy silnik AI-14R o mocy 260KM (191KW) produkowany w WSK-Kalisz oraz drewniane przestawialne śmigło W530D wykonywane w WSK-Okęcie.
Wyposażenie rolnicze mocowane było do gardzieli zbiornika. Wersja do nawozów sypkich posiadała otwarty tunel oraz mieszadło w zbiorniku napędzane wiatraczkiem mocowanym nad zbiornikiem. Napełnianie chemikaliami dokonywano przez klapę nad zbiornikiem. Wersja opryskowa miała agregat pompujący z pompą odśrodkową napędzaną wiatrakiem, zawory sterujące i rury z dyszami mocowane do zastrzałów i skrzydła. Aparatura cieczowa posiadała zrzut awaryjny cieczy ze zbiornika. Sterowanie urządzeniami rolniczymi odbywało się za pomocą instalacji pneumatycznej.
Źródło: http://www.muzeumlotnictwa.pl/
